Η Άνδρος αποτελεί μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίπτωση κυκλαδίτικου νησιού που καλύπτεται σε μεγάλο ποσοστό της χερσαίας και παράκτιας θαλάσσιας έκτασής του από τόπους Natura (ΤΚΣ και ΖΕΠ). Παράλληλα, μέσω της υλοποίησης του προγράμματος LIFE ANDROSSPA, έχει δημιουργήσει σε τοπικό επίπεδο (Δήμος) με τη βοήθεια εξειδικευμένων φορέων (Ορνιθολογική και NCC) τις διαχειριστικές και θεσμικές προϋποθέσεις για τη βιώσιμη διαχείριση και προστασία των περιοχών αυτών. Πράγματι στο πλαίσιο του εν λόγω έργου το οποίο στοχεύει στην προστασία τεσσάρων ειδών πτηνών προτεραιότητας στη ΖΕΠ Άνδρου, έχουν εκπονηθεί Σχέδιο Διαχείρισης της ΖΕΠ, Σχέδιο φύλαξης, Σχέδιο Διαχείρισης των παράκτιων υγροτόπων, χαρτογράφηση ευαισθησίας των γραμμικών υποδομών, αποτύπωση των λιβαδιών ποσειδωνίας σε μεγάλο μέρος της περιμέτρου του νησιού, χαρτογράφηση των χερσαίων οικοτόπων της ΖΕΠ, πρόγραμμα φύλαξης της περιοχής, παρεμβάσεις διαχείρισης και ανάδειξης (μεταξύ άλλων φυλλάδια, άλμπουμ, ντοκιμαντέρ). Ταυτόχρονα έχει δημιουργηθεί Επιτροπή Διαχείρισης της ΖΕΠ, που λειτουργεί υπό την εποπτεία του Δήμου, με συμμετοχή εκπρόσωπων του ΥΠΕΝ, του λιμενικού, της περιφέρειας, της πυροσβεστικής, του δασαρχείου, των επαγγελματιών αλιέων, εθελοντικών φορέων και ΜΚΟ.
Διαχειριστικά λοιπόν είναι η πιο ώριμη για θεσμική προστασία νησιωτική – θαλάσσια περιοχή στο Αιγαίο μετά από τα υφιστάμενα εθνικά πάρκα Αλοννήσου και Καρπάθου. Διαθέτει μάλιστα την εκπαιδευμένη ομάδα του Δήμου Άνδρου (διαθέτει ερευνητικό σκάφος μήκους 10 μ, τετρακίνητο ημιφορτηγό, καθώς και γραφεία στο Κόρθι) η οποία μέσω σχετικής δέσμευσης του Δήμου θα διατηρηθεί ενεργή και μετά τη λήξη του προγράμματος LIFE. Στο νησί έχουν υλοποιηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος, δράσεις για την προστασία της ποσειδωνίας, για την προστασία των πτηνών προτεραιότητας, για περιβαλλοντική εκπαίδευση, εποπτεία- φύλαξη, παρακολούθηση των πληθυσμών των πουλιών.
Η προσέγγιση του προγράμματος (εκπαιδευμένη τοπική ομάδα που στηρίζεται από την τοπική αυτοδιοίκηση, συνεργάζεται με τους τοπικούς εταίρους, επιστημονικούς φορείς και αρμόδιες υπηρεσίες με σκοπό τη βιώσιμη διαχείριση της ΖΕΠ και την ανάδειξη συμβατών με τη διατήρηση οικονομικών δραστηριοτήτων όπως ο οικοτουρισμός και η παραγωγή τοπικών αγροτικών προϊόντων), παρουσιάστηκαν σε συνάντηση εργασίας για το θαλάσσιο Natura που έγινε στη Μαδρίτη το Μάρτιο 2015 και χρησιμοποιήθηκαν ως καλό παράδειγμα τοπικής προσέγγισης.
Επιπλέον, το WWF υλοποιεί σε συνεργασία με τη ΜOm πρόγραμμα (LIFE KYKLADES) για τη δημιουργία θαλάσσιου πάρκου στη Γυάρο, κυρίως για την προστασία της φώκιας, αλλά και θαλασσοπουλιών. Στη Γυάρο φιλοξενείται ο μεγαλύτερος πληθυσμός μεσογειακής φώκιας στην Ελλάδα (και στον κόσμο) και μία από τις μεγαλύτερες αποικίες του θαλασσοπουλιού μύχος στην Ελλάδα. Και τα δύο αυτά είδη φωλιάζουν στη Γυάρο, διατρέφονται όμως στην ευρύτερη περιοχή και κατά συνέπεια ο παράκτιος θαλάσσιος χώρος της Άνδρου είναι στενά συνδεμένος με την κατάσταση διατήρησης των πληθυσμών φώκιας και μύχου της Γυάρου, ένας εξαιρετικός δηλαδή συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις δύο περιοχές. Το πρόγραμμα αυτό έχει προχωρήσει σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών σε χαρτογράφηση των θαλάσσιων οικοτόπων τόσο στον περίγυρο της Γυάρου, όσο και στην παράκτια ζώνη της νότιας Άνδρου και Τήνου, με πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα σε ότι αφορά σε προστατευόμενους οικοτόπους. Πλέον τα δύο προγράμματα LIFE KYKLADES και LIFE ANDROSSPA έχουν τάκτικη συνεργασία τόσο σε επίπεδο δράσεων όσο και σε επίπεδο φορέων.
Η προοπτική μέσω του προγράμματος LIFE KYKLADES είναι να δημιουργηθεί στη Γυάρο ένα σημαντικό Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο, σημείο αναφοράς για την προστασία της μεσογειακής φώκιας και των θαλασσοπουλιών, το οποίο θα αποτελέσει τον πυρήνα προστασίας τους και θα αλληλεπιδρά με γειτονικές δορυφορικές προστατευόμενες περιοχές (όπως η Άνδρος), που με τη σειρά τους θα υποστηρίζουν τροφικά τους πληθυσμούς της Γυάρου αλλά παράλληλα θα προωθούν συμβατές με την προστασία της φύσης παραγωγικές δραστηριότητες για την ευημερία των τοπικών κοινωνιών.
Στην Άνδρο υπάρχει αξιόλογος πληθυσμός μεσογειακής φώκιας, που συχνά δημιουργεί προβλήματα στους παράκτιους αλιείς και που μέχρι σήμερα δεν έχει προστατευτεί αποτελεσματικά. Επιπλέον, η Άνδρος είναι ένα από τα νησιά του Αιγαίου που δέχονται επιπτώσεις από τη μεγάλη κυκλοφορία εμπορικών πλοίων, που διέρχονται από το στενό Καφηρέα, επιπτώσεις που σχετίζονται κυρίως με τη θαλάσσια ρύπανση.
Με βάση τα παραπάνω στοιχεία και με δεδομένα τα περιβαλλοντικά προβλήματα, τα είδη και οικοτόπους προτεραιότητας, την προϊστορία της περιοχής, το πρόγραμμα LIFE ANDROS PARK υιοθετεί την προσέγγιση «διαχειρίζομαι αποτελεσματικά τις χερσαίες και παράκτιες θαλάσσιες περιοχές Natura της Άνδρου, προς όφελος των ειδών και οικοτόπων προτεραιότητας» με βασικό μοχλό το τοπικό σχήμα διαχείρισης και την Επιτροπή Διαχείρισης, το συμμετοχικό δηλαδή όργανο που επιτρέπει στους τοπικούς stakeholders να συντονίζουν τις δράσεις τους προς όφελος της προστατευόμενης περιοχής. Όμως το αντικείμενο προστασίας διευρύνεται ώστε να συμπεριλάβει οικοτόπους και είδη που στο πρόγραμμα LIFE ANDROSSPA δεν ωφελήθηκαν, δηλ. επιλεγμένα είδη πτηνών, τη μεσογειακή φώκια, τις συστάδες παραποτάμιων δένδρων σκλήθρων (είδος Alnus glutinosa, οικότοπος προτεραιότητας 91Ε0*). Διατηρείται η σημαντική ενσωμάτωση παραγωγικών δραστηριοτήτων (π.χ. αλιεία, γεωργία, κτηνοτροφία, τουρισμός) στη λογική της βιώσιμης συνύπαρξης με την προστατευόμενη περιοχή.
Στα πλαίσια του LIFE ANDROS PARK πρόκειται να υλοποιηθούν συντονισμένες δράσεις για την ανάδειξη και προστασία των πολύτιμων στοιχείων της προστατευόμενης περιοχής (δηλαδή τα είδη και τους οικοτόπους προτεραιότητας) με στόχο τη βιώσιμη εναρμόνιση των παραγωγικών δραστηριότατων με τη λειτουργία της προστατευόμενης περιοχής. Οι δράσεις θα πραγματοποιηθούν με την ενεργή εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας και των τοπικών παραγωγικών δραστηριοτήτων (π.χ. ξενοδόχοι και σχετικοί επαγγελματίες, αλιείς, αγρότες, κ.ά.) στην διαχείριση και ανάδειξη της περιοχής, στην επίλυση σοβαρών κοινωνικο-οικονομικών ζητημάτων (π.χ. αλληλεπίδρασεις από την παρουσία της φώκιας με τις αλιευτικές δραστηριότητες, επιπτώσεις της θαλάσσιας ρύπανσης), καθώς και στην κατάλληλη προετοιμασία της διαχείρισης της θαλάσσιας και χερσαίας Natura της ευρύτερης περιοχής των Βορείων Κυκλάδων, αξιοποιώντας και τα αποτελέσματα του προγράμματος της Γυάρου. Στο ίδιο πλαίσιο, οι δράσεις προστασίας των παρόχθιων οικοτόπων με σκλήθρα εντάσσονται μέσα στην ευρύτερη λογική της διαχείρισης- διατήρησης της περιοχής, όπως εντάσσονται και οι παρεμβάσεις για την προστασία της φώκιας και των ειδών πουλιών προτεραιότητας. Το πρόγραμμα εναρμονίζεται επίσης με την Οδηγία για τη θαλάσσια στρατηγική, καθώς και την οδηγία Πλαίσιο για τα νερά.
Το εταιρικό σχήμα περιλαμβάνει τον Δήμο Άνδρου, την Καΐρειο Βιβλιοθήκη, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, τον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, τη Mom και την NCC (συμμετείχαν στην υποβολή της προηγούμενης σχετικής πρότασης), ενώ επιπλέον συμμετέχει και ένας ξένος εταίρος, η ισπανική περιβαλλοντική εταιρεία CBDHabitat με εμπειρία στη διαχείριση νησιωτικών εθνικών πάρκων.